1- تب کیو :

یک بیماری عفونی است که به وسیله یک نوع ریکتزیا موسوم به کوکسیلابودنتی ایجاد می‌شود.

علت بیماری :

کوکسیلابورنتی یک موجود زنده بسیار کوچک و با اندازه های متفاوت است. در برابر حرارت و خشکی بسیار مقاوم است و می‌تواند مدت های طولانی در گردو خاک یا اشیای آلوده زنده بماند. راه ورود عادی آن به داخل بدن به وسیله استنشاق است. در ضمن در شیر پاستوریزه نشده وجود دارد.

پیدایش بیماری :

بیماری تقریبا در هر کشوری از جهان، در بعضی نواحی روستایی در آفریقا و خاور میانه و احتمالا در نقاط دیگر دیده می‌شود. آلودگی در بین بچه‌ها عمومیت دارد. بنابراین بزرگسالان در آن نقاط مصونیت دارند و بیماری حاد نقاط در جهانگردان یا مهاجران دیده می‌شود.

همه گیر شناسی :

تب کیو به طور طبیعی به وسیله دور چرخه جداگانه باقی می‌ماند :

الف) سرایت به حیوانات بوته زار به وسیله کنه‌ها (انسان به ندرت به وسیله کنه ها آلوده می‌شود)

ب) انتشار مستقیم در میان گاوها ، گوسفندان یا بزها (شیر آنها حاوی ریکتزیا می‌شود)

گاوها احتمالا بر اثر استنشاق گردوغبار آلوده شده مزرعه به وسیله جفت ، فضولات پرندگان یا ادرار و مدفوع عفونی می‌شوند. (آلودگی انسان بیشتر به علت ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم یا گله گاوها ، گوسفند یا بزها می‌باشد).

میزان واکنش کارگران تهیه کننده لبنیات در مقایسه با کارگران کشتارگاهها و دامپزشکان بالاتر است.

مشاغل درگیر :

کارگران (مزرعه ، کشتارگاهها ، لبنیات سازان ، پشم چین ، پوست فروشان ، آزمایشگاهها) ، دامپزشکان ، واحدهای بسته بندی گوشت

راه انتقال :

1- هوا 2- تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا مواد آلوده کننده

نشانه‌های بیماری :

شبیه انفلوآنزا بوده ، بیمار رنجور می‌شود، سردرد شدید ، سرفه ، التهاب ریوی ، آسیب کبدی ، یرقان ، لرز، درد پشت ، درد چشم ، ضعف ، بی قراری ، عرق زیاد ، خلط ، درد سینه ، گلو متورم، ملتحمه محتقن ، بثورات اریتمائی ، سفتی گردن .

تشخیص :

از لحاظ بالینی ، وجود تب همراه با سردرد شدید ، نبض نسبتا کند ، گاهی سرفه و فقدان بثورات جلدی و نشانه‌های موضعی به تشخیص کمک می‌نماید.

برای بررسی سرمها و شیرها در مزرعه آزمایش Luoto (تجمع مویرگی) توجیه می‌شود.

دوره کمون :

3-2 هفته

راه پیشگیری :

1- نظارت حیوانات اهلی 2- تلقیح واکسن به دامها 3- پاستوریزه کردن دقیق شیر 4- محافظت کارگرانی که با آلودگی و خطر بیشتر در تماسند به وسیله واکسن 5- استفاده از کوکسیلابورنتی کشته شده به وسیله فرمالین

درمان :

تتراسیکلین در چند روز اول بیماری موثر است.

بیماریهای ناشی از انگلها :

1-آنکیلوستومیاز :

یا نکاتوریاز یا آلودگی به کرم قلابدار

به علت آثار بیماری زایی و گستردگی آن در بیشتر نقاط دنیا یکی از بدترین بیماری‌های انگلی محسوب می‌شود. حداقل دو نوع کرم قلابدار وجود دارد. یکی ” انکلیوستوم اثنی عشر ” و دیگری ” نکاتور آمریکانوس ” ناتوانی به واسطه تغذیه بدو کم خونی به خصوص در افرادی که از قبل دچار سوء تغذیه بوده‌اند شدیدتر می‌باشد. کم خونی از نوع کمبود هموگلوبین در گلبول قرمز در اثر خون خواری کرم است، که در صورت تشدید مانع رشد جسمانی و ذهنی می‌شود. در ایران در شمال (نکاتور) و در جنوب (اثنی عشر) وجود دارد.

خطرهای شغلی :

کلیه کارگران در مناطق حاره و معتدل چنانچه بالارو کرم قلابدار تماس پیدا کنند، دچار عفونت می‌شوند. این مسئله در بین معدنچیان و آنهایی که در زیر زمین کار می‌کنند به علت مساعد بودن شرایط ، برای رشد کرم قلابدار (گرمی خاک و رطوبت) بسیار رایج است.

شیوع این کرم در بین کشاورزان چینی و مصری گزارش شده کلیه کارگران کشاورز و درختکار چنانچه با خاک آلوده تماس پیدا کنند و رعایت اصول نظافت را ننمایند به آن مبتلا می‌شوند. کارگران مزارع برنج ، قهوه، نیشکر، موز، کاکائو، پنبه و تنباکو غالبا دچار آن می‌شوند . کارگران آجرپزی ، سفالگری ، موزائیک سازی، آشپزخانه، باغبانها، پرورش دهندگان گل ، کوزه پزها ، کارگران ساختمان بازی دچار می‌شوند.

علائم :

لارونکاتور تنها از راه پوست و لارو انکیلو از راه پوست و لوله گوارش وارد بدن می‌شوند. کم خونی ، فقر غذایی ، لاغری ، عقب ماندگی جسمی و روحی ، خستگی زودرس، بی حوصلگی

راه انتقال به بدن :

پوست

راه پیشگیری :

1- احداث آبریزگاهها 2- آموزش بهداشت 3- درمان به طور دسته جمعی 4- استفاده از چکمه و دستکش 5- تهیه مستراح های بهداشتی 6- استفاده از غذاهای آهن دار و مقوی

درمان:

استفاده از داروهای دافع کرمهای قلابدار مثل لوامیزول ، مبندازول ، پیرانتل ، بفه نیوم، در موارد شدید ابتدا باید درمان تقویتی کنیم و بعد داروهای ضد کرم بدهیم.

2- شیستوزومیاز :

یا بیلارزیوزیس ، کرم نر کوتاهتر از ماده است.

مناطق درگیر :

مناطق روستایی ، ش هماتوبیوم در آفریقا و جنوب غربی و هند و پرتقال است و در ایران در خوزستان است. روشهای جدید و وسیع آبیاری ، یا طرحهای توسعه آب ، سبب گسترش عفونت به محلهای جدید و ازدیاد شیوع و شدت بیماری می‌شود.

انواع :

1- شیستوزومیا هماتوبیوم 2- ش مانسونی 3- ش ژاپونیکوم

مخزن بیماری :

انسان

شیوه سرایت :

الف) خارج شدن تخم انگل به وسیله ادرار یا مدفوع از بدن فرد آلوده

ب) تبدیل تخم به لارو (میراسیدیوم) در آب شیرین

ج) وارد شدن لارو به بدن حلزون واسط (بولینوس)

د) بعد از سیر تکاملی از بدن حلزون خارج می‌شود و در آب شنا می‌کند. و تبدیل به سرکر می‌شود.

ه) تماس با افراد در آب و وارد شدن به بدن آنها و ایجاد درماتیت ، خارش ، سوزش ، تاول

و) از طریق لنف و رگهای ششی وارد دستگاه گوارش می‌شود و وارد کبد می‌شود و باعث تب و کهیر می‌شود.و هنگامیکه که به مثانه برسد موجب پاره شدن رگها و دیواره مثانه می‌شود.

ی) دفع خون با ادرار و درد .....گاهی سرطان مثانه.

مشاغل درگیر :

برنج کاران ، کشاورزان، آبیاران، کارگران کارخانه‌ها و کشتزارها

راه پیشگیری :

1- انجام معاینات پزشکی قبل از استخدام، درمان افراد آلوده و آموزش کارگران 2- استفاده از وسایل بهداشتی در منازل کارگران به کنترل بیماری کمک می‌کند3- برخورد قاطع با محل‌های انتشار حلزونها به کمک سموم کشنده.

علائم :

التهاب مزمن مثانه، بیماری کلیوی ، بزرگ شدن کبد و طحال

درمان :

داروی ینریدازول ، اوگزافیکین ، متریفونات (برای درمان ش‌هماتوبیوم)

2- جرب یا گال :

عفونت پوستی

عامل :

انگلی به نام سارکوپس اسکابیدیی (از بندپایان می‌باشد).

علائم :

تونلهای مارپیچ و نازکی در اپیدرم پوست ایجاد می‌شود . دو سوم سوراخها و نقب‌ها در دستها و به ویژه لای انگشتان دست و سطح عضلات خم کننده مچ‌ها یافت می‌شود.

خارش ، وجود طاولهای مرواریدی شکل و تونلهای زیر پوستی ، خارش در اثر خاراندن پوست ، ایجاد آلودگی ثانوی (جرب چرکی) ، گاهی طبقه شاخی اپیدرم افزایش یافته و وجود پوسته زیاد و رنگ آن را خاکستری می‌کند (جرب نروژی یا پاراکراتوز)

مناطق و اندامهای درگیر بدن :

چین‌های زیر بغل ، پستان، نواحی دور ناف

راه انتقال بیماری :

از طریق تماس مستقیم با شخص بیمار و یا تماس غیر مستقیم با لباس بیمار صورت می‌گیرد.

مشاغل درگیر :

سربازان ، کارکنان بیمارستانها ، مسافران، افرادی که در محلهایی انبوه با هم زندگی می‌کنند.

راه پیشگیری :

1- رعایت بهداشت 2- درمان مبتلایان 3- مبارزه شیمیایی با انگل

درمان :

داروی گاما بنزن هگزا کلراید ، بنزیل بنزوات ، آنتی هیستامین

4- مالاریا

مالاریا بدون شک بیش از بیماریهای عفونی دیگر در تاریخ جهان تاثیر داشته است و مسئول مستقیم نتیجه جنگ‌ها ، حرکت جمعیت‌ها و رشد و توسعه ملل مختلف در سراسر گیتی بوده است  قبل از جنگ داخلی آمریکا، مالاریا تا نواحی شمالی آمریکا و جنوب کانادا یافت می‌شد و از اوایل دهه 1950 دیگر به عنوان یک بیماری اندمیک محسوب نمی‌شود.

مالاریا فلسی پاروم که شدیدترین نوع مالاریا است ممکن است به اشکال مختلف بالینی با ظهور تب لرز، عرق و سردرد تظاهر کند و یا احتمالا پیشرفت کند. سایر اشکال مالاریای انسانی یعنی ویواکس (خوش خیم دو روز یکبار) ، مالاریه (سه روز یکبار) و اووال معمولا به غیر از افراد بسیار جوان و یا بسیار پیرو یا کسانی که از بیماریهای توامی رنج می‌برند ، در سایرین کشنده نیست. بیماری ممکن است با بی قراری مبهم و متعاقب آن لرز توام با احساس سرما و افزایش سریع درجه حرارت شروع شود. این نشانه‌ها معمولا به همراه سردرد و حالت تهوع است و با ظهور عرق زیاد خاتمه پیدا می‌کند. برگشت تب و لرز و عرق بعد از هر یکروز یا هر دو روز یا هر سه روز یکبار تکرار می‌شود.

عامل عفونت :

پلاسمودیوم ویواکس ، پلاسمودیوم فلسی پاروم، پلاسمودیوم مالاریه و پلاسمودیوم اووال و در مناطق بومی مالاریا آلودگیهای مخلوط نیز اتفاق می‌افتد.

وقوع :

مالاریای بومی در بسیاری از کشورهای منطقه معتدل اتفاق نمی‌افتد ولی در بسیاری از نقاط گرمسیر و زیر گرمسیر دنیا از مشکلات مهم بهداشتی است. مالاریای اووال بیشتر در غرب آفریقا وجود دارد مالاریای فلسی پاروم که در مقابل درمان با 4 – آمینوکواینولین و سایر داروهای صنعتی مقاوم هستند و در هر دو نیمکره وجود دارد.

مخزن :

اگر چه میمونهایی که نزدیک به انسان هستند ممکن است حامل پلاسمودیوم مالاریه باشند ولی بشر تنها مخزن مهم مالاریای انسانی است. میمونها به طور طبیعی آلوده به گونه‌های زیادی از مالاریا از جمله پلاسمودیوم نوولسی ، پلاسمودیوم سینومولگی ، پلاسمودیوم برازیلیانوم ، پلاسمودیوم اینویی ، پلاسمودیوم سیمیرم می‌شوند و قادرند انسان را آلوده کنند، انتقال طبیعی انگلها رایج نیست.

روش انتقال :

انتقال به وسیله ماده پشه آنوفل آلوده صورت می‌گیرد. اغلب گونه‌های این پشه در تاریک روشن غروب و ساعات اولیه شب تغذیه می‌کنند. گونه‌های مشخص از آنوفل ، خون انسان را که حاوی مرحله گامتوسیت پلاسمودیوم است می‌خورند و 8 تا 35 روز بعد از خون خواری که بستگی دارد به گونه انگل و درجه حرارت محیطی که پشه ناقل در آن قرار گرفته است. گامتهای نر و ماده با هم یکی شده و در دیواره معده پشه‌های حساس ، کیست اسپروزوئیت را تشکیل می‌دهند. هنگامیکه پشه خونخواری می‌کند اسپروزوئیتها وارد یاخته‌های کبد می‌شوند و مرحله شینزونت خارج گویچه سرخی را طی می‌کنند. معمولا 6 تا 10 روز بعد یاخته‌های کبدی پاره شده و انگلهای غیر جنسی در جریان خون ظاهر می‌شوند و بر حسب گونه انگل بین 3 تا 14 روز بعد گامتوسیتها ظاهر می‌شوند.

دوره کمون :

به طور متوسط برای پلاسمودیوم فلسی پاروم 12 روز برای پلاسمودیوم های ویواکس و اووال 14 روز و برای پلاسمودیوم مالاریه 30 روز است.

دوره واگیری :

بیماران ناقص درمان شده و یا درمان نشده مبتلا به نوع مالاریه ممکن است تا بیش از 3 سال منبع آلودگی پشه باشند و در نوع ویواکس این مدت 1 تا 3 سال و برای مالاریای نوع فالسی پاروم بیش از 1 سال نیست.

پیشگیری :

1- استفاده از داروهای پیشگیری کننده 2- سم پاشی شبانه محلهای زندگی و خواب 3- استفاده از توری و پشه بند در مناطق بومی 4- بهسازی محیط 5- تحقیق از خون دهندگان در مورد سابقه ابتلا به مالاریا

درمان :

به جز در موارد آلودی با پلاسمودیوم فالسی پاروم که در نواحی آسیای جنوب شرقی و بعضی از نقاط آمریکای جنوبی صورت گرفته باشد در بقیه موارد درمان مالاریای حاد جمعا با 25 میلی گرم کلروکواین یا آموریا کواین خوراکی خالص برای هر کیلوگرم وزن که در عرض 3 روز داده می‌شود صورت می‌گیرد. بدین ترتیب که روز اول 15 میلی گرم برای هرکیلوگرم وزن داده می‌شود، روز دوم و سوم هر کدام 5 میلی گرم برای هر کیلوگرم داده می‌شود . (600 و 300 میلی گرم برای بزرگسالان با وزن متوسط).

پیدایش بیماری :

بیماری تقریبا در هر کشوری از جهان، در بعضی نواحی روستایی در آفریقا و خاور میانه و احتمالا در نقاط دیگر دیده می‌شود. آلودگی در بین بچه‌ها عمومیت دارد. بنابراین بزرگسالان در آن نقاط مصونیت دارند و بیماری حاد نقاط در جهانگردان یا مهاجران دیده می‌شود.

همه گیر شناسی :

تب کیو به طور طبیعی به وسیله دور چرخه جداگانه باقی می‌ماند :

الف) سرایت به حیوانات بوته زار به وسیله کنه‌ها (انسان به ندرت به وسیله کنه ها آلوده می‌شود)

ب) انتشار مستقیم در میان گاوها ، گوسفندان یا بزها (شیر آنها حاوی ریکتزیا می‌شود)

گاوها احتمالا بر اثر استنشاق گردوغبار آلوده شده مزرعه به وسیله جفت ، فضولات پرندگان یا ادرار و مدفوع عفونی می‌شوند. (آلودگی انسان بیشتر به علت ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم یا گله گاوها ، گوسفند یا بزها می‌باشد).

میزان واکنش کارگران تهیه کننده لبنیات در مقایسه با کارگران کشتارگاهها و دامپزشکان بالاتر است.

مشاغل درگیر :

کارگران (مزرعه ، کشتارگاهها ، لبنیات سازان ، پشم چین ، پوست فروشان ، آزمایشگاهها) ، دامپزشکان ، واحدهای بسته بندی گوشت

راه انتقال :

1- هوا 2- تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا مواد آلوده کننده

نشانه‌های بیماری :

شبیه انفلوآنزا بوده ، بیمار رنجور می‌شود، سردرد شدید ، سرفه ، التهاب ریوی ، آسیب کبدی ، یرقان ، لرز، درد پشت ، درد چشم ، ضعف ، بی قراری ، عرق زیاد ، خلط ، درد سینه ، گلو متورم، ملتحمه محتقن ، بثورات اریتمائی ، سفتی گردن .

تشخیص :

از لحاظ بالینی ، وجود تب همراه با سردرد شدید ، نبض نسبتا کند ، گاهی سرفه و فقدان بثورات جلدی و نشانه‌های موضعی به تشخیص کمک می‌نماید.

برای بررسی سرمها و شیرها در مزرعه آزمایش Luoto (تجمع مویرگی) توجیه می‌شود.

دوره کمون :

3-2 هفته

راه پیشگیری :

1- نظارت حیوانات اهلی 2- تلقیح واکسن به دامها 3- پاستوریزه کردن دقیق شیر 4- محافظت کارگرانی که با آلودگی و خطر بیشتر در تماسند به وسیله واکسن 5- استفاده از کوکسیلابورنتی کشته شده به وسیله فرمالین

درمان :

تتراسیکلین در چند روز اول بیماری موثر است.