منابع :

سایت اتحادیه کارگران آمریکا – CWA

سایت کمیته اجرایی ایمنی و بهداشت اروپا – HSE

شناسایی خطرات ایمنی و بهداشتی محیطهای کاری، وظیفه اولیه و اساسی کمیته های بهداشت و ایمنی شغلی می باشد. بطور کلی چهار نوع از حوادث خطرساز (در بحث ایمنی) موجودند که شامل:

الف- سقوط در سطوح هم تراز و سقوط از ارتفاع

ب – برخورد با اجسام

ج – درگیری بین قطعات ثابت و متحرک

د – تصادفهای تماسی، همانند تماس با سطوح بسیار سرد یا بسیار داغ و یا تماس با برق

   اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی باید قادر به شناسایی و معرفی خطرات ایمنی بوده و بتوانند اقداماتی را در زمینه مدیریت صحیح خطرات و همچنین کاهش و تنزل تعداد آنها به انجام رسانند. اعضای کمیته می توانند از طریق مشورت با کارفرمایان و کارگران، مراجعه به گزارشات مربوط به حوادث و یا صدمات ناشی از کار، مرور گزارشات مربوط به عملکرد ماشین آلات و ...... با محدوده و حوزه خطراتی که افراد در معرض آنها قرار دارند، آشنا گردند و در پیشگیری از بروز آنها اقدام نمایند.

2-1- ملاحظات ایمنی:

   پاسخگویی به سؤالات ذیل، اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی و همچنین بازرسان کار را در امر شناسایی و پیشگیری از خطرات ایمنی یاری می رساند:

1-آیا کلیه اجسام و ماشین آلات الکتریکی دارای سیستم اتصال به زمین مناسب می باشند؟ و یا آیا کلیه اجسام فوق و سیم های برق دارای روپوش عایق مناسب هستند؟

2-آیا کلیه تسمه فلکه ها، چرخ دندها، فن ها و سایر اجزا و قسمتهای متحرک، دارای حفاظ و پوشش مناسب هستند؟

3- آیا کلیه تجهیزات الکتریکی در شرایط کاری خوبی قرار دارند؟

4- آیا کلیه ابزارآلات دستی در شرایط مناسبی نگهداری می شوند؟

5- آیا کلیه ابزارآلات تیز و برنده همانند قیچی ها، کاردکها و ...... دارای پوشش های نگهداری ایمن هستند؟

6- آیا کلیه وسایل نقلیه موتوری درون کارگاهی در شرایط کاری خوبی قرار دارند؟ آیا اجزای آنها سالم وصحیح می باشند؟

7- آیا کف زمین تمیز، خشک و عاری از هرگونه زباله می باشد؟ آیا ابزار و تجهیزات از محل عبور و مرور افراد جمع آوری می شوند؟

8- آیا افراد با روش صحیح کار با نردبانها آشنایی دارند؟

9- آیا برای مواقع ضروری وقوع خطر، پیش بینی دربهای خروج اضطراری شده است؟

10- آِیا دربها و قسمتهای خروجی اضطراری دقیقاً علامتگذاری و به وضوح مشخص
شده اند؟

11- آیا راههای خروجی مناسب، برای راهنمایی به سمت دربهای خروجی تعبیه شده است؟

12- آیا راه پله ها در دسترس می باشند و آیا در شرایط خوبی قرار دارند؟

13- آیا کمدها و قفسه ها و کشوها در محل مناسبی می باشد، به نحوی که کشوها و دربهای آنها به محلهای رفت و آمد افراد باز نشود؟

14-  آیا برای دسترسی ایمن به سطوح بالاتر، نردبانها یا چهارپایه های مناسب در نظر گرفته شده است؟

15-  آیا نور مناسبی برای روشن کردن اداره ها و محیطهای کاری دیگر فراهم شده است؟

16-  آیا کارکنان از محل دقیق کپسولهای آتش نشانی اطلاع کافی داشته و با شیوه کار‌ آنها آشنایی دارند؟

17- آیا کارکنان از محل دقیق آژیرهای اعلام خطر اطلاع دارند؟

18- آیا کارکنان با اقدامات مربوط به کمکهای اولیه در مواقع ضروری آشنایی دارند؟

19- آیا کارکنان از موقعیت مکانی نزدیک ترین بیمارستان یا درمانگاه اطلاع کافی دارند؟

   سؤالات مطرح شدة فوق، چندین پرسش پیشنهادی می باشد که البته در محیطهای گوناگون و بسته به نوع و شرایط کاری، کمیته های بهداشت و ایمنی می توانند لیست دیگری از سؤالات مربوطه را مطرح کرده و سپس به پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده بپردازند. همچنین این کمیته ها موظفند کلیه اقدامات لازم جهت دستیابی به اهداف ایمنی را به انجام رسانند.

3-1- شناسایی خطرات بهداشتی محیط کار

   در موارد بسیاری، شناسایی خطرات بهداشتی محیطهای کاری، به نسبت خطرات ایمنی مشکل تر می باشد و اغلب اوقات از زمان تماس اولیه با مواد شیمیایی سمی و خطرناک تا زمان بروز اثرات زیان آور این مواد، سالهای زیادی سپری می شود. بنابر این اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی باید با تکنیکهای تشخیص خطرات بهداشتی آشنایی کامل داشته باشند. برای اطمینان بیشتر از وجود یا عدم وجود این نوع خطرات، صحبت کردن و مشورت با کارگران به همراه طرح سؤالاتی در این زمینه، مرور پرونده های پزشکی کارکنان و مطالعه در زمینة سوابق بیماریهای شغلی آنان، مراجعه به اسناد مربوط به بازرسی های انجام شده و کلیه مدارک مربوطه در این زمینه می تواند راهگشا باشد.

4-1- ملاحظات بهداشتی

   پاسخگویی به سؤالات ذیل، اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی و همچنین بازرسان کار را در امر شناسایی خطرات بهداشتی یاری می رساند:

1-آیا اعضای کمیته و بازرسان کار به عنوان قسمتی از وظایفشان از بخشهایی که احتمال وجود خطرات ناشناخته در آنها موجود است (همانند آزمایشگاهها، کارخانجات تولید موادشیمیایی و بخشهایی از کارگاهها که از موادشیمیایی استفاده می کنند، نیروگاههای هسته ای و بخشهایی از کارگاهها که از مواد هسته ای و رادیواکتیو استفاده می کنند و.....)، بازرسی کامل بعمل می آورند؟

2- آیا در صورت مواجهه با محیط کار ناایمن، افراد و کارکنان از لوازم حفاظت فردی استفاده می کنند؟ در صورت پاسخ منفی، آیا تا زمان ایمن سازی کامل محیط، تمهیدات دیگری در این زمینه در نظر گرفته می شود؟

3- آیا در محیط کار، استفاده از انواع خاصی از لوازم حفاظت فردی ضروری می باشد و در صورت لزوم آیا انتخاب بهترین و مناسب ترین نوع این لوازم (با توجه به روندکاری) مدنظر قرار می گیرد؟ و آیا این لوازم در شرایط مناسبی، مصرف و نگهداری می شوند؟

4- آیا در حین کار، لوازم و ابزار تولیدکننده ارتعاش، مورد مصرف قرار می گیرد؟ در صورت پاسخ مثبت چه تمهیداتی در این زمینه اندیشیده شده است؟

5- آیا افرادی که با موادشیمیایی و یا سایر مواد خطرناک سروکار دارند، با نوع و خواص این مواد آشنا هستند؟

6- آیا تهویه موضعی و عمومی درمحل مصرف موادشیمیایی و یا محل تولیدگازها و بخارات سمی و خطرناک، تعبیه شده است؟

7- آیا دمای محیط کار در حد نرمال و طبیعی می باشد؟ در صورت بروز دماهای بسیار بالا و یا پایین، چه تمهیداتی در نظر گرفته شده است؟

8- آیا گازها، بخارات و گردو غبار در فضای محل کار وجود دارد؟ در صورت پاسخ مثبت، آیا منابع تولید این مواد شناخته شده هستند؟ و آیا این مواد موجب ایجاد عوارضی از جمله تهوع، سردرد و سرگیجه، طولانی شدن مدت زمان عکس العمل به عوامل خارجی و .... برای کارگران گشته اند؟

9- آیا ماشین آلات، لوازم و تجهیزات مصرفی، ایجاد سر و صدا و آلودگی های صوتی غیرمجاز می کنند؟ در صورت پاسخ مثبت، چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟

10- آیا کارگران در حین انجام کار، با مشکلاتی از قبیل خستگی زود هنگام، ناراحتی های پوستی وتنفسی، ناراحتی های عصبی و استرسهای شغلی و .... مواجه می شوند؟ در صورت پاسخ مثبت، آیا در مورد این موضوع، ریشه یابی های لازم انجام شده است؟

5-1- فرم ارزیابی خطرات بهداشتی

   این فرم بر اساس استانداردNIOSH (National Inistitute  for Occupational Safety and Health )

تهیه و تنظیم گشته است و برای تکمیل آن، فاکتورهای زیر باید مدنظر قرار گیرد:

1- نوع صنعت و تولیدات محل کار

2- مشخص کردن مکانهای با احتمال خطرات بهداشتی بیشتر

3- تعداد افراد در معرض خطرات بهداشتی

4- مدت زمان تماس (برحسب تعداد ساعات در طی یک روز کاری)

5- نوع فعالیت کاری افرادی که در معرض تماس یا مواجهه با خطرات بهداشتی هستند

6- تعیین پروسه کاری مربوطه

7- آیا خطرات بهداشتی محل کار، اخیراً مورد ارزیابی بازرسان کار، کارشناسان بهداشت کار و یا سازمانها و ارگانهای فعال در زمینه های بهداشتی قرارگرفته است؟ در صورت پاسخ مثبت، این عمل توسط چه کسانی (و یا چه ارگانی) صورت پذیرفته است؟

8- آیا مشکلات بهداشتی مشاهده شده، مورد بررسی قرار گرفته است؟ اگر پاسخ مثبت است، این عمل توسط چه سازمانها، انجمن و یا ارگانهایی صورت پذیرفته است؟

9- مسئولیت ایمنی و بهداشتی کارکنان بر عهده چه کسی (کسانی) می باشد؟

10- تمامی موارد، عوامل و یا شرایط کاری که ممکن است در بروز خطرات نقش داشته باشند، لیست شوند. در مورد مواد شیمیایی خطرناک بهتر است نام شیمیایی، نام تجاری، نام شرکت تولیدکننده و همچنین سایر اطلاعات مفید و مناسب ذکر گردد