منبع : Introduction To Safety Engineering

از آنجائی که مدیریت ریسک در زمینه های پیچیده ای در رابطه با پیشگیری از خسارت بکار می رود. این فصل مقدمه ای مختصر برای این موضوع ارائه می کند.

مدیریت ریسک فرآیندی است که تصمیماتی در خصوص کنترل و کاهش خطرات و پذیرش ریسک های باقی مانده را مدیریت می کند.

آنالیز ریسک با روشهای ریاضی، میزان هزینه های سالانه بیمه ای، کاهش سود و هزینه های جاری را که بایستی تمامی خسارات را در طی سالهای متمادی پوشش دهد محاسبه می کند.

آنالیز سود ـ هزینه :

آنالیز سود ـ هزینه یکی از تکنیکهای ارزیابی ریسک است. به زبانی ساده تر آنالیز سود ـ هزینه، اندازه گیری هزینه های انجام اقدام یا اقدامات و اندازه گیری مزایایی که در نتیجه این اقدامات بوجود می آید، می باشد، سپس ارتباط بین این دو فاکتور محاسبه می شود.

زمانی که اهداف تعیین شد. محدودیتها (اجبارها،تحمیل ها) برای دستیابی به اهداف، بایستی تخمین زده شوند. در برنامه ریزی برای مشکل، شما اثرات و اجبارهایی که به علت راه حلهای بهینه مشکل رخ می دهد را تحلیل می کنید.

این محدودیت ها ممکنه طبق موارد زیر طبقه بندی شوند :

1-  موانع فیزیکی که به علت محدودیتهای انسان، تکنولوژی و امکانات تولیدی بوجود می آید.

2-موانع حقوقی شامل قوانین، احکام دادگاهی، احکام اداری و قراردادهای بین المللی.

3- محدودیت های مدیریتی یا اداری ناشی از محدودیت اشخاص و منابع فیزیکی موجود در دسترس مرتبط با اهداف

4-  محدودیتهای توزیعی مرکب از محدودیت های وضع شده بوسیله مناطق جغرافیائی، طبقه های درآمدی و توزیع سنی صاحب کاران یا مشتری هایی که خریدار (ارزش ـ قیمت) مقرر شده بوسیله زمان هستند.

5-  احیاء سیاستگذاری ناشی از محدودیت های وضع شده بر سازمان بوسیله فرایندهای سیاستگذاری موجود در سیستم.

6- محدودیت های مالی و بودجه ای وضع شده بوسیله بودجه های ثابت، هزینه های عمده، نرخهای ارز خارجی یا خط مشی های مالی پایه گذاری شده بوسیله سازمان.

7- محدودیتهای سنتی، اجتماعی و مذهبی وضع شده بوسیله رسوم اجتماعی و عادتها و ارزشهای سیستم که حق انتخاب و اقدامات ممکن را کاهش می دهد.

بعدازاینکه اهداف پایه گذاری شده و محدودیت ها تخمین زده شدند باید اثرات خارجی امتحان شود.

این اثرات جانبی به شکل زیر طبقه بندی شده اند :

1-  تولید بر تولید : فعالیت سازنده ای که بر روی کارکرد یا بازده دیگر سازندگان اثر می گذارد، برای مثال آب پمپ شده از یک چشمه بروی چشمه های مجاور آن اثر می گذارد.

2-  تولید بر مصرف : فعالیت تولید کننده ای که روی مصرف کنندگان تأثیر می گذارد. برای مثال سروصدا و آلودگی

3- مصرف بر مصرف : فعالیت یا عملکرد مصرف کننده ای که روی دیگر مصرف کنندگان تأثیر می گذارد برای مثال سروصدای رادیو در یک پارک عمومی.

4- مصرف بر تولید : عملکرد مصرف کنندگانی که روی تولید کنندگان تأثیر می گذارد، برای مثال گشت و گذار شخصی از وسط یک زمین کشت شده.

اولین قدم در آنالیز سود ـ هزینه، محاسبه ریسک لاینفک یک فعالیت می باشد. سالهاست شرکتهای بیمه به منظور محاسبه میزان حق بیمه، به روی اندازه گیری ریسک ها تمرکز کرده اند. می توان کاهش مخاطرات ناشی از برخی اقدامات مانند پرواز کردن (یک مرگ در طی 5/2 میلیون مایل پرواز) را در بسیاری از سالنامه های معتبر پیدا کرد.

برای دیگر فعالیت ها، کار کمی دشوارتر است. اولاً نتایج برخی اقدامات دقیقاً بعد از رویداد (مواجهه)رخ نمی دهد.

مواجهه زیاد با اشعه های x ، تماس با مواد شیمیائی خاص یا تماس با داروهای خطرناک غالباً آسیب های ظاهری را حتی تا ماهها و سالها بعد از مواجهه اولیه بروز نمی دهند. دوماً، زمانی که در یک محیط بیش از یک مخاطره وجود داشته باشد تشخیص دادن ریسک ها کار دشواری است. اگر چه معلوم شده که آزبستوز می تواند سرطان ایجاد کند اما بسیاری از کارگران آزبستوز سیگار هم می کشند. بنابراین زمانی که سرطان ریه گسترش پیدا می کند علت اصلی آن نامعلوم است مگر اینکه سرطان از نوع مزوتلیوما باشد که سرطانی است که تنها بر اثر آزبستوز ایجاد می شود.

کارگرانی که در خطر مواجهه با آزبستوز هستند شامل کارگران استخدام شده در کارخانه کشتی سازی در طی جنگ جهانی دوم، کارگران صنایع تولید آزبست،......

پرسنل نگهداری مواد شیمیائی و تعمیر پالایشگاه، کارگران کارخانه برق، مهندسین و آتشنشانانی که در ساختمانهای مسکونی، تجاری و صنعتی کشیک می دهند و تغییر نمی کنند. گروههای دیگری که در معرض آزبست هستند شامل کارگران ماشین بخار راه آهن، مهندسین کشتیرانی و پرسنل اتاق موتور نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا می باشند که حتی ممکنه خانواده های آنها هم مواجهه قابل ملاحظه ای داشته باشند.

صنعت ساختمان Land-based در محصولات تمام شده خود هم به طور مستقیم و هم به صورت ترکیبی، بیش از کل آزبست استخراج شده یا وارد شده به ایالات متحده را استفاده می کرد. در میان کارگران این صنعت که در مواجهه با آزبست بودند نقاشانی بودند که دیوارهای بتونه کاری شده را سمباده می زدند، نجارانی بودند که قالبهای چوبی دیوارهای بتونی و سیمانی و آجرهای صوتی حاوی آزبست را می بریدند. نصب کنندگان آجر در کف زمین که آجرها را روی زمینهایی که قبلاً با ماسه پوشانده شده بود نصب می کردند و اندودگرانی که مواد حاوی آزبست را روی فولاد ساختمانهای اداری عظیم ضد حریق و نیز روی سطح اتاق تالارها، کلوبهای شبانه و دیوار مدارس جهت عایق کاری و پوشش صوتی قرار می دادند.

مواجهه های غیر مستقیم برای کارگران مشاغلی که مواد آزبستی در محیط کارشان اسپری شده و نیز برای کودکانی که در مدارسی حضور می یابند که پوشش آزبستی درآنجا بکار رفته، مانند مواجهه کارگرانی که در کارخانه کشتی سازی هستند مهم می باشند. (یعنی مواجهه غیر مستقیم مانند مواجهه مستقیم دارای اهمیت است)

دردسر، بیشتر این حقیقت است که برخی از بزرگترین مخاطرات از روی آمار قابل تعیین نیستند زیرا پیشینه معتبری بعنوان راهنمایی وجود ندارد. نمی توان گفت که چون هرگز یک حادثه فاجعه آمیز در نیروگاه هسته ای رخ نداده پس یک بار هم نمی تواند رخ دهد. دانشمندان تخمین می زنند که حادثه در نیروگاههای هسته ای یکبار در هر صد سال رخ می دهد. اگر 75 نیروگاه هسته ای فعال داشته باشیم میزان ریسک برای رخ داد حادثه در سال بعد چقدر است؟ برای محاسبه ریسک ها، اقتصاددانان مجبور به ساخت مدلهای پیشرفته کامپیوترهایی هستند که قادر به تشخیص خطا در موارد مختلف و مقایسه تجربیات گذشته با موقعیت های مشابه باشد و بتواند از میان دامنه وسیعی از چگونگی احتمال، بروز نقص ویژه ای را تعیین کند.

هزینه برای کاهش ریسک :

بعد از تخمین زدن ریسک، لازم است که هزینه کاهش دادن آن محاسبه گردد (این محاسبه معمولاً بر هزینه افزایش طول عمر نزدیک به یک سال یا بر هزینه افزایش میانگین عمر طولانی برای شخصی که به طور متوسط ریسک پذیر است، دلالت دارد.) این محاسبه ها برای سطوح مختلفی از کاهش ریسک صورت می گیرد و سپس روی نمودار کشیده می شوند. (این فرایند میزان (هزینه یا ارزشی) را که ما برای زندگی مان قائلیم نادیده می گیرد).

کوشش ها در تعیین معیار اقتصادی برای زندگی انسان حقیقتاً به نسل گذشته بر می گردد، زمانی که سازمانهایی مانند خدمات بهداشت عمومی ایالات متحده و ارتش آمریکا سعی کنند هزینه های مربوط به بیمار شدن یا ناتوان شدن فرد را برای جامعه مشخص کنند. با استفاده از سن، درآمد و دیگر اطلاعات محاسبه شده است، زمانی که یک شخص در بزرگراه کشته می شود، معادل 300000 دلار در توان نیروی تولید، زمان دادگاه، خدمات اورژانسی، مخارج آیین دفن و دیگر هزینه ها از دست می رود. این دیدگاه در مورد توجه قراردادن فشار روحی و ذهنی ناشی از دست دادن انسان، نقص دارد یا (این دیدگاه فشارهای روحی و روانی را در نظر نمی گیرد و به همین علت رد شده است)

اینکه چه مقدار ریسک قابل قبول است بستگی به میزان مزایا دارد. یعنی به ریسک بالاتر مزایای بیشتری بایستی تعلق بگیرد.